Zalew Czorsztyński

Zalew Czorsztyński. Sztuczny zbiornik wodny na rzece Dunajec, powstały przez zbudowanie w Niedzicy ziemnej zapory wodnej położonej na granicy Pienin Spiskich i Właściwych. Możliwości retencyjne zbiornika są różnie oceniane. Zlewnia Dunajca w części przed zaporą to ok. 1000 km kwadratowych, natomiast zlewnia poniżej zapory to aż 4360 km kwadratowych, co oznacza, iż ilość wody z opadów spływających do Dunajca powyżej zbiornika jest nieznacząca w porównaniu do ilości opadów spływających do Dunajca poniżej zbiornika. Wpływ zbiornika na falę powodziową w skali dopływów Wisły jest znikomy. Poczynione symulacje komputerowe według danych z ostatniej powodzi w 1997 roku wskazywały, iż miejscowości położone powyżej i bezpośrednio poniżej Przełomu Dunajca w Pieninach zbiornik Czorsztyński bardzo skutecznie chroni przed powodzią, natomiast dla Nowego Sącza i miejscowości położonych niżej jego skuteczność jest znikoma, w 1997 r. wystąpiłby tylko 5 cm wzrost fali powodziowej na wysokości Nowego Sącza przy założeniu braku zapory. Na brzegach jeziora znajdują się dwa zamki: Zamek Czorsztyński oraz Zamek Niedzica.

Historia budowy zapory wodnej w Niedzicy

1964 r. - Uchwała Komitetu Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w sprawie gospodarki wodnej w dorzeczu Dunajca.
1968 r. - Zatwierdzenie projektu wstępnego ZZW Czorsztyn-Niedzica i Sromowce Wyżne przez Komisję Planowania przy Radzie Ministrów.
1969 r. - Rozpoczęcie inwestycji.
1970 r. - Podział inwestycji na zadania: I - zagospodarowanie otoczenia zbiornika i budowa dróg. II - obiekty podstawowe. Zatwierdzenie ZTE (Założeń Techniczno-Ekonomicznych) zadania I.
1971 r. - Rozpoczęcie realizacji Zadania I.
1974 r. - Zatwierdzenia ZTE zadania II.

1975 r. - Rozpoczęcie realizacji Zadania II.
1986 r. - Decyzja rządowa o rozszerzeniu zadania ZZW Czorsztyn o budowę oczyszczalni w zlewni Dunajca powyżej przekroju zapory Sromowce Wyżne.
1988 r. - Przełożenie koryta rz. Dunajec przez sztolnie energetyczno-spustowe dla umożliwienia budowy zapory głównej.
1994 r. - Oddanie do użytku zapory, zbiornika i EW (Elektrowni Wodnej) Sromowce Wyżne.
1995 r. - Zakończenie sypania korpusu zapory i rozpoczęcie robót wykończeniowych (droga po koronie, zagospodarowanie skarpy odpowietrznej). Napełnienie zbiornika Czorsztyn-Niedzica do rzędnej 512.00 m n.p.m. zgodnie z decyzją Wydziału Ochrony środowiska i Zasobów Naturalnych Urzędu Wojewódzkiego w Nowym Sączu dla prowadzenia rozruchu elektrowni. Przygotowanie czaszy zbiornika Czorsztyn-Niedzica powyżej rzędnej 512,00 do napełnienia. Dokończenie obwałowań ochronnych dla miejscowości Frydman, Dębno i Kluszkowce wraz z urządzeniami. Zakończenie budowy oczyszczalni ścieków w miejscowościach leżących wokół zbiornika czorsztyńskiego i w Nowym Targu. Rozpoczęcie zabudowy technicznej i biologicznej brzegów zbiornika głównego. Rozpoczęcie realizacji zieleni ochronnej i uzupełniającej. Kontynuacja regulacji dopływów do zbiornika. Zakończenie renowacji Zamku Niedzickiego. Zakończenie rozbiórki obiektów zabytkowych z przygotowaniem do przeniesienia do muzeum-skansenu. Zakończenie badań archeologicznych. Prowadzenie rozruchów obiektów.
1996 r. - Zakończenie budowy zapory niedzickiej. Napełnienie zbiornika Czorsztyn-Niedzica powyżej rzędnej 512,00 m n.p.m. Kontynuacja budowy oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych w miejscowościach leżących w zlewni zbiornika czorsztyńskiego. Zakończenie zabudowy biologicznej i technicznej brzegów zbiornika głównego. Kontynuacja realizacji zieleni. Kontynuacja robót regulacyjnych na dopływach do zbiorników. Budowa skansenu. Zakończenie prac przy utrwaleniu ruin zamku Czorsztyn. Prowadzenie rozruchów i przygotowanie do eksploatacji obiektów zadania ZZW Czorsztyn.
1997 r. - Zakończenie budowy systemów kanalizacji i oczyszczalni ścieków w miejscowościach leżących w zlewni zbiornika czorsztyńskiego. Zakończenie robót regulacyjnych. Zakończenie wykonania zieleni. Przekazanie obiektów do eksploatacji. Prace wykończeniowe i estetyzacyjne. 

Dla zwiedzających Zespół Elektrowni Wodnych Niedzica proponuje kilka interesujących tras turystycznych. Najdłuższa i najbardziej specjalistyczna z nich to zwiedzanie elektrowni z przewodnikiem w grupach do 10 lub do 40 osób. Trasa wiedzie wewnętrznym balkonem widokowym, przez ogromną halę maszyn, halę generatorów, aż do galerii kontrolno-pomiarowej znajdującej się 50 m. poniżej lustra Jeziora Czorsztyńskiego.

Koszt zwiedzania to 80-300 zł, w zależności od wielkości grupy oraz rodzaju trasy i trwa od 1 lub 2 godz. Zwiedzanie indywidualne codziennie o godz. 12.00 - zbiórka przy kasie na dolnym parkingu Elektrowni. Szczegółowe informacje oraz rezerwacje pod nr tel. 18 33 47 715 lub 519 337 106.

Rejsy statkiem "Harnaś" po jeziorze Czorsztyńskim, czas rejsu od 40 do 50 minut. Ceny: dorośli 10 zł, ulgowe (wiek od 3 do 15 lat) 8 zł, rejs nocny po jeziorze (od 1 do 1,5 godz.) 600 zł / grupę 40 osobową.

Rejsy statkiem "Biała Dama" od zamku Niedzica do ruin zamku w Czorsztynie. Ceny w jedną stronę: dorośli 4 zł, ulgowe 3 zł (od 3 do 16 lat). 

Rejsy obsługuje: "Żegluga i Turystyka" Anna i Lucyna Wolska s.c., 34 - 440 Czorsztyn, Mizerna 96, tel. +48 18 275 01 21, 18 275 01 25 
Przejazdy gondolą po Jeziorze Czorsztyńskim, jednorazowo do 16 osób. Ceny: grupy 8 zł / os., indywidualnie dorośli 10 zł, ulgowe 8 zł (dzieci do lat 10), przejazd od zamku do zamku (Czorsztyn - Niedzica) 4 zł / os.